Blockchain (łańcuch bloków) to rozproszona baza danych, stanowiąca zabezpieczony cyfrowo rejestr danych, dla którego prowadzenia nie jest konieczny udział osób trzecich. Zaufanie do danych zawartych w takim rejestrze jest zagwarantowane nie dzięki człowiekowi lub instytucji (np. notariuszowi, bankowi), lecz dzięki tworzonym przez uczestników sieci algorytmom matematycznym, których przełamanie jest w zasadzie niemożliwe. Jest to technologia przełomowa, często porównywana do stworzenia Internetu, dająca wiele potencjalnych możliwości wykorzystania w działalności zarówno władzy publicznej, jak i podmiotów prywatnych.

Istnieje wiele sposobów wykorzystania technologii blockchain. Obecnie najbardziej znaną formą zastosowania omawianej technologii są tzw. waluty wirtualne (cyfrowe, kryptowaluty), które są legalnie funkcjonującym w obrocie cyfrowym odwzorowaniem wartości i mogą w praktyce pełnić funkcję środka płatniczego. W 2018 r. pojęcie to zostało zdefiniowane w polskim prawie, tj. w ustawie z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2018 r. poz. 723 ze zm.). Od 1 stycznia 2019 r. obowiązują również szczególne przepisy podatkowe dotyczące obrotu walutami wirtualnymi (w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2018 r., poz. 2193). Problematyka obrotu walutami wirtualnymi jest również obecna w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok TSUE z dnia 22 października 2015 r. w sprawie Hedqvist, C-264/14). Ponadto wykorzystanie technologii blockchain jest planowane w rządowym projekcie ustawy o tzw. prostej spółce akcyjnej (zob. projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw).

Technologia rejestrów rozproszonych może być wykorzystana w wielu dziedzinach życia społecznego – np. prowadzenie różnego rodzaju rejestrów publicznych, ksiąg wieczystych, zawieranie rozmaitych transakcji, w szczególności umów cywilnoprawnych (tzw. smart contracts), czy pozyskiwanie środków finansowych na działalność prywatnych przedsiębiorców (tzw. Initial Coin Offering lub Security Token Offering), a nawet przeprowadzanie wyborów lub referendów. Każdy teoretycznie możliwy sposób wykorzystania technologii, o której mowa, wiąże się z fundamentalnymi problemami prawnymi z zakresu w zasadzie wszystkich dziedzin prawa, w szczególności karnego, konstytucyjnego, finansowego, cywilnego, międzynarodowego czy europejskiego.

Obecnie w dużej mierze zagadnienia technologii blockchain i jej faktycznej adaptacji pozostają nieuregulowane. Zapewne w najbliższej przyszłości sytuacja ta będzie ulegać dynamicznym zmianom. Ożywiona dyskusja na temat tej problematyki oraz potencjału, jaki daje technologia blockchain, toczy się w wielu państwach europejskich, w Stanach Zjednoczonych, a także w samych organach Unii Europejskiej i na forum organizacji międzynarodowych. Przykładowo, w ubiegłym roku na Malcie przyjęto pakiet ustaw regulujących te kwestie. Również w 2018 r. Komisja Europejska powołała Forum Blockchain, a 23 państwa – w tym Polska – podpisały Deklarację Partnerstwa Blockchain. W październiku 2018 r. Parlament Europejski przyjął Rezolucję w sprawie technologii rejestrów rozproszonych i łańcucha bloków. Z komunikatów prasowych wynika, że prace analityczne nad omawianym zagadnieniem toczą się w polskich organach władzy publicznej, w tym Ministerstwie Cyfryzacji oraz Komisji Nadzoru Finansowego.

Z tych wszystkich względów zaistniała potrzeba stworzenia na Uniwersytecie Warszawskim międzyinstytutowej platformy naukowo-badawczej, która mogłaby uczestniczyć w dyskusji dotyczącej prawnych aspektów technologii blockchain, a jednocześnie miałaby charakter analityczno-ekspercki. Odpowiedzią na tego rodzaju potrzebę jest powstanie i działalność Centrum Badań Nad Prawnymi Aspektami Technologii Blockchain.